بررسی فرقه های دروغین مهدویت؛ از شکل گیری تا شگرد های جذب

به گزارش خبرگزاری ایسنا قم، حجت الاسلام محمدرضا نصوری سردبیر نشریه امان و معاون فرهنگ، آموزش و پژوهش بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص زمان شکل گیری ادعاهای مرتبط با مهدویت عنوان کرد: به جهت وجود روایات متعدد از پیامبر(ص) درباره امام مهدی حتی قبل از ولادت ایشان نیز افرادی به دروغ ادعای مهدویت کردند و یا اطرافیانشان بعد از مرگ آنها به دروغ نسبت مهدی بودن به ایشان دادند.

وی ادامه داد: شاید از قدیمی ترین ادعای مهدویت ادعای مهدی بودن محمد بن حنفیه باشد که توسط فرقه کیسانیه مطرح شد یعنی از مرگ محمد بن حنفیه پیروان او ادعا کردند که او نمرده و نمی میرد و در کوره رضوی غایب شده است.

نصوری بیان کرد: بعد از آن نیز افراد بسیاری مدعی مهدویت شدند و فرقه هایی مانند اسماعیلیه، زیدیه و واقفیه نیز به دنبال ادعایی بی اساس در رابطه با مهدویت پدید آمدند و خلفای عباسی بیشترین سوء استفاده را از مهدویت داشتند و حتی برخی از آنان به خود لقب مهدی دادند.

 سردبیر نشریه امان اظهار کرد: در عصر غیبت ادعای وکالت و نیابت از طرف امام غایب نیز به ادعای مهدی بودن افزوده شد و مدعیانی چون محمد بن حسین نمیری، شلمغانی، علی محمد باب و... پدید آمدند که گاه منشا پیدایش فرقه های انحرافی دیگر نیز شدند.

وی افزود: امروز هم برخی از شیادان مانند احمد بن اسماعیل بصری با فریبکاری و دروغ خود را منتسب به امام می کنند و مدعی هستند با حضرت در ارتباط بوده و از طرف ایشان مأموریت یا نیابت خاص دارند.

مشخصه های مدعیان دروغین

نصوری در رابطه با مشخصه های مدعیان دروغین ابراز کرد: مدعیان دروغین کسانی هستند که مردم را به سوی خود فراخوانده و به نوعی خود را مهدی موعود، نایب خاص، وکیل و یا فرستاده او معرفی می‌کنند.

وی سطحی نگری و عقل گریزی، خرافه پردازی و عوام زدگی، تظاهر به زهد و مرید پروری، بی توجهی و ضدیت با علمای دین، استفاده از روایات غیرمعتبر و جعلی و یا تقطیع و تحریف، ادعای داشتن معجزه و کرامات، تمسک به خواب و رویا، تناقض در ادعا و عمل، شریعت گریزی و کم سوادی را از مشخصه های مدعیان دروغین مهدویت عنوان کرد.  

نصوری با بیان این که یکی از مهم ترین ویژگی‌های مدعیان دروغین دوری از تعقل و استدلال است در حالی که لازمه حق طلبی استفاده از عقل و تبعیت از دلیل و برهان است، اظهار کرد: به عنوان مثال رهبر فرقه بابیه در ابتدا ادعای نیابت حضرت مهدی را داشت و پس از مدتی ادعا کرد که خود مهدی موعود است لذا برای مسدود کردن راه هدایت فریب خوردگانی که به او گرایش پیدا کرده‌اند خواندن کتاب آسمانی قبل از ظهور خود را حرام کرد و سوزاندن آن ها و تمام کتب علمی را واجب دانست.

وی یادآور شد: مدعیان دروغین سعی دارند با بی اعتبار جلوه دادن علمای دین مریدان خود را از گرداگرد ایشان پراکنده کنند تا به این وسیله بتوانند راه رجوع به متخصصین و بازشناسی مطالب ساختگی را از معارف حقیقی را به روی مردم مسدود سازند.

نصوری تصریح کرد: احمد اسماعیل بصری از مدعیان دروغین این عصر همین طریق را پیش گرفته و به تخریب چهره علما و روحانیت می پردازد و به عالم مجاهدی چون آیت الله سیستانی توهین کرده و تهمت می زند، درحالی‌که براساس روایات اهل‌بیت(ع) مسئولیت حفظ معارف اسلام از انحراف و تبلیغ و تبیین آن را بر دوش علما و فقها گذاشته‌اند و پیروی از این ایشان را بر مردم واجب کرده‌اند.

وی در خصوص سطح معلومات دینی مدعیان دروغین گفت: اغلب مدعیان دروغین مهدویت تحصیلات و همچنین اطلاعات کمی در زمینه احکام و معارف اسلامی دارند وجود اشتباه و غلط‌های ادبی و محتوایی فراوان در سخنان و نوشته‌های آنان دلیلی بر کم‌سوادی و کم‌خردی ایشان است.

نصوری در رابطه با تمسک مدعیان دروغین به خواب و رویا، اظهار کرد: ازآن‌جاکه مدعیان دروغین دلایل کافی برای اثبات ادعای خود ندارند یکی از شگردهای آنان سوءاستفاده از خواب و رؤیاست در کتاب خواب پریشان، بیست و سه مورد از مدعیان دروغین و سران فرقه‌های انحرافی که به خواب و رؤیا از تمسک کرده‌اند، معرفی شده ‌است.

 وی ادامه داد: اسماعیل بصری می‌گوید؛ کوتاه‌ترین راه برای ایمان به غیب استفاده از خود غیب است پس‌از سه روز روزه‌داری متوسل به حضرت زهرا شوید و از خدا بخواهید که حق را در عالم رؤیا و مکاشفه و یا به وسیله یکی از نشانه‌های غیبی اش به شما نشان دهد، درحالی‌که در منابع روایی و عقلی هیچ دلیلی بر اعتبار رؤیا به‌ویژه برای تشخیص مصداق رهبر دینی وجود ندارد و هیچ‌ یک از فقهای شیعه به خواب دربرابر نص و در اموری که نیازمند یقین است استناد نکرده است.

نصوری بیان کرد:آیت‌الله جوادی آملی درباره عدم حجیت خواب در مسائل علمی آورده‌اند؛ شاید سرش آن باشد که در آن صورت حدومرزی برای رؤیاها و مکاشفات عرفانی وجود نمی‌داشت و هر که هر چه می‌خواست در عالم رؤیا می‌دید یا در عالم مکاشفه مشاهده می‌کرد، از امور ساده‌ای مثل این‌که فلانی باید فلان مبلغ را به فلان‌کس بدهد، فلانی باید فلانی را به عقد خود درآورد یا به عقد دیگری درآید گرفته تا امور مهمی مانند ادعای نیابت و سفارت از حضرت بقیه الله در نتیجه بسیاری از امور واجب و بسیاری دیگر حرام می‌شدند و الزامات و التزامات فراوانی پدید می‌آمدند و راهی برای نفی و اثبات آن‌ها نبود و خلاصه سنگی روی سنگ بند نمی‌شد درحالی‌که معیار الزامات و التزامات فقهی در عصر غیبت آن است که دیگران راه عالمانه‌ای برای اثبات یا نفی آن داشته باشند و این راهی جز استناد و اتکا به ادله اربعه "کتاب، سنت، عقل و اجماع" در استنباطات فقهی ندارد.

معاون بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) افزود: روایات اهل‌بیت(ع) نیز بر بی‌اعتبار بودن خواب در اثبات امر دین تصریح دارند همان‌طور که امام صادق(ع) فرمودند: دین خدای تبارک و تعالی عزیزتر از آن است که در خواب دیده شود.

نصوری در خصوص این‌که مدعیان دروغین مهدویت برای اثبات مدعای خود چه کرامات و معجزاتی ارائه داده‌اند، گفت: معجزه راهی برای تشخیص درستی و نادرستی دعوت حجت الهی از مدعیان دروغین است همان‌طور که نواب خاص حضرت مهدی(عج) در عصر غیبت صغری صاحب چنین قدرتی از طرف امام عصر بودند.

 وی با بیان اینکه معجزه امری خارق‌العاده است که مطابق با ادعای فرد صورت بگیرد و آوردن مثل آن توسط دیگری غیرممکن باشد، ابراز کرد: وقتی علمای شیعه در مقابل ادعاهای پوچ علی محمد شیرازی از او درخواست معجزه کردند، او گفت اعجاز من این است از برای عصای خود آیه نازل کنم و شروع به خواندن عباراتی با غلط‌های اعرابی کرد.

نصوری افزود: از میان مدعیان دروغین در عصر حاضر احمد اسماعیل بصری نیز ادعای ارتباط و نیابت خاص از طرف امام زمان را دارد و خود را صاحب معجزه می‌داند و می‌گوید: اولین معجزه‌ای که برای مسلمانان و تمام مردم جهان آورده‌ام این است که همانا می‌دانم که محل دفن حضرت زهرا(س) کجاست درحالی‌که تمام مسلمانان اعتقاد دارند که قبر ایشان مخفی می‌باشد و حضرت مهدی(عج) موضع آن را می‌داند ایشان نیز به من خبر داد که محل دفن حضرت کنار قبر امام حسن مجتبی(ع) می‌باشد.

وی ادامه داد: معجزه عملی خارق‌العاده است که حقانیت ادعای صاحب دعوت را آشکار می‌کند ولی احمد اسماعیل برای اثبات ادعایش بدون انجام عملی خارق العاده ادعای جدیدی را مطرح می کند که درستی یا نادرستی آن نیز قابل اثبات نیست.

نصوری در رابطه با سوءاستفاده مدعیان دروغین از آیات قرآن کریم، بیان کرد: آیات نورانی قرآن معجزه جاوید پیامبر اکرم (ص) و صحت آن مورد اتفاق عموم مسلمین است به همین جهت مدعیان دروغین مهدویت برای جلب نظر عموم مردم و مستند جلوه دادن ادعاهای خود در پی آن هستند که نظرات خود را بر آیات تحمیل کرده و از آیات قرآن سوءاستفاده کنند.

وی ادامه داد: برای نمونه زعمای بابیت و بهائیت بسیاری از آیات قرآن را به سود خود و تفسیر به رأی کردند مثلاً آن‌ها با استناد به آیه ۱۴۳ سوره بقره «کَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطًا» می‌گویند کلمه "وسط" در آیه مذکور مؤید این است که امت اسلام آخرین امت نیست و پس‌ از آنان دینی جدید و امت جدید ظهور خواهد کرد درحالی‌که در این استدلال آن‌ها لغت "وسط" را به‌معنای فارسی آن گرفته‌اند و در مراجع اصلی لغت عرب "وسط" به‌ معنای شریف، معتدل و نیکو آمده‌است.

نصوری افزود: مدعی دروغین عصر حاضر احمد اسماعیل که خود را یمانی می‌داند آیاتی را که در آن‌ها از رسول و انبیای الهی بحث شده را به آمدن خود تفسیر می‌کند از جمله آیات ۲ و ۳ سوره‌ی جمعه را به‌گونه‌ای تفسیر می‌کند که خود را به ‌عنوان مصداق "رسول بشارت دهنده" برای افرادی که در قرآن با عبارت «وَآخَرِینَ مِنْهُمْ لَمَّا یَلْحَقُوا بِهِمْ» به آنها اشاره شده، معرفی کند.

عوامل زمینه‌ساز پذیرش دعوت‌های انحرافی؛ از عوام‌فریبی تا اوضاع نابسامان اجتماعی و سیاسی

معاون بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) با بیان این‌که عوامل و زمینه‌های متعددی در جذب افراد به مدعیان دروغین دخالت دارد، افزود: از جمله شگردهای مدعیان دروغین عبارت است از عوام‌فریبی و زهدفروشی، جعل احادیث، تفسیر به رأی آیات قرآن، خرافه پردازی و بهره بردن از خرافات رایج، سوءاستفاده از احساسات و درک و عدم استفاده از استدلال و منطق، دور کردن مردم از علمای راستین به وسیله بدگویی و تهمت به ایشان است.

نصوری تصریح کرد: عوامل زمینه‌ساز پذیرش دعوت‌های انحرافی مربوط به بی‌اطلاعی فریب‌ خوردگان از آموزه‌های مهدویت و وظایف منتظران است برای مثال اگر مردم ویژگی عصر غیبت کبری که عدم تعیین نایب خاص توسط حضرت است را بدانند و از وظیفه خود نسبت‌ به این نوع ادعا که انکار چنین مدعیانی است مطلع باشند به دام مدعیان دروغین نخواهند افتاد.

وی اضافه کرد: اوضاع نابسامان اجتماعی و سیاسی و دخالت استعمار عامل مؤثر دیگری در موفقیت مدعیان دروغین است برای نمونه وجود ظلم و ستم در حکومت قاجار و اوضاع وخیم امنیتی و اقتصادی به ‌جهت جنگ‌های ایران و روس، حمایت استعمار روس و انگلیس از سران بابیت برای ایجاد تشتت و تضعیف کشور در ایجاد زمینه برای پذیرش ادعای نیابت علی‌محمد شیرازی مؤثر بود هم‌چنان‌که اوضاع خفقان‌آور در حاکمیت صدام در عراق در ظهور مدعیان متعددی که یکی از آن‌ها فرقه احمد اسماعیل مدعی یمانی است، نقش داشت.

راه های شناسایی مدعیان در زمان ظهور

معاون بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) در خصوص راه‌های شناسایی مدعیان در زمان ظهور، یادآور شد: برای شناخت آن حضرت در هنگام ظهور راه‌های متعددی وجود دارد که همه در کنار هم می‌توانند مکمل یکدیگر باشند و ما را از دام مدعیان نجات دهند.

وی ایمان به حضرت مهدی و شناخت آن حضرت را یکی راه‌های شناسایی مدعیان در زمان ظهور دانست و گفت: به این معنا که انسان باید تقوا و ایمان به خدا را در روح خود تقویت کند مؤمن باید شناخت مناسبی درباره مقام امامت پیدا کرده اطلاعات کافی در مورد صفات و ویژگی‌های معصومین و به‌طور خاص ولی عصر به دست آورد، امام صادق(ع) می‌فرماید: کسی آن را تصدیق می‌کند که قبل‌از وقوع ندای آسمانی به آن ایمان داشته باشد.

نصوری با اشاره به اینکه ظهور امام زمان همراه علائم و نشانه‌ها است، افزود: در صورت تحقق آن نشانه‌ها می‌توانیم علم پیدا کنیم که آن حضرت ظهور کرده‌ است برای مثال خروج سفیانی و فرورفتن لشگر او در سرزمین بیداء (مکانی بین مکه و مدینه) یکی از علائم ظهور و راه شناخت امام مهدی (عج) است، علائم حتمی ظهور عبارت‌اند از خروج سفیانی، خسف بیداء، خروج یمانی، قتل نفس زکیه و ندای آسمانی همچنین آن حضرت برای معرفی خود به مؤمنان از امدادهای الهی مثل همراهی فرشتگان و نزول حضرت عیسی ما بهره می‌برد.

وی تصریح کرد: حرکت امام و ظهور او حقیقت پنهانی نیست که فقط عده کمی از آن آگاهی یابند و دیگران مطلع نشوند بلکه یک حرکت جهانی است و همه از جریان ظهور مطلع می‌شوند بنابراین هر گونه ادعا آن هم در جلسات مخفیانه و میان گروهی خاص نمی تواند به ظهور حضرت بیانجامد و مسلما ادعا کننده دروغگو است.

نصوری مراجعه به علمای دین را مورد توجه قرارداد و گفت: امام زمان (ع) ما را به آن‌ها ارجاع داده و فرموده است که در دوران غیبت از آن‌ها اطاعت کنیم لذا مواضع علما برضد مدعیان دروغین می‌تواند دلیل روشنی باشد که فرد مدعی دروغ‌گو است موضع‌گیری علما یکی از حجت ها و برهان‌های ما در شناسایی آن حضرت است.

وی تأکید کرد: با توجه به معصوم بودن امام زمان(عج) صداقت بیان و نفوذ کلام آن حضرت، هماهنگ بودن دعوت او با فطرت انسان‌ها باعث می شود مردم به‌سرعت به سمت او جذب شده دعوت حضرتش را لبیک خواهند گفت.

معاون بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) متذکر شد: محل ظهور و نقطه شروع دعوت آن حضرت از کنار خانه‌ی خداست ازاین‌رو اگر فردی ادعا دارد که همان مهدی موعود است ولی دعوت خود را از جایی غیر از خانه خدا و کعبه آغاز کرد دلیل دیگری بر کذب بودن ادعای اوست.

وی بر دعوت امام به دین پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) تأکید و افزود: اگر کسی ادعای مهدویت کرد و در دعوت خود به غیر مکتب اهل‌بیت(ع) فراخواند و برخلاف احکام اسلام عمل کرد ادعای او باطل است، بررسی روایات نشان می‌دهد که اگر شخصی مدعی امامت و مهدویت شد، شایسته است با سؤالاتی که کسی جز امام معصوم توان پاسخ‌گویی به آن را ندارد مورد سنجش قرار گیرد همانطور که در روایتی از امام صادق(ع) آمده چنانچه کسی مدعی مهدویت شد از او درباره مسائل بزرگی که همانند امام پاسخ آن را می‌دهد، سوال کنید.

سردبیر نشریه امان در پایان تصریح کرد: شماره ۷۵ نشریه امان ویژه پاییز ۱۴۰۱ به نقد جریان احمد اسماعیل بصری مدعی دروغین یمانی و همچنین به زمینه شناسی جریان های انحرافی، کارکرد نشانه های ظهور و معیارهای تطبیق، معرفی احمد اسماعیل و مبانی فکری فرقه یمانی، ادعاهای گزاف احمد اسماعیل و تمسک او به خواب و رویا و ... پرداخته است.

گفتنی است، علاقه‌مندان برای شرکت در چهارمین جشنواره ملی مهدویت و کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند به وبسایت جشنواره ملی مهدویت به آدرس www.Mahdaviatfest.ir مراجعه کنند.