منجی‌گرایی؛ راهی برای تحقق عدالت اجتماعی

سیدحامد شاهرخی، پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پاسخ به اینکه منجی‌گرایی چگونه به تحقق عدالت اجتماعی منجر می‌شود، بیان کرد: منجی‌گرایی و مهدویت به‌عنوان مفاهیم بنیادین در اسلام، به‌ویژه در مذهب شیعه، ظرفیت‌های گسترده‌ای برای پاسخ به چالش‌های فرهنگی، اجتماعی و بین‌المللی دارند. براساس آیات قرآن و روایات معصومین(ع)، این ظرفیت‌ها باید در سطح جامعه مطالبه و به فرهنگ عمومی تبدیل شوند.

وی افزود: از آغاز زندگی بشر، ظلم و بی‌عدالتی همواره روح انسان را آزرده و او را تشنه جهانی عاری از تبعیض و تعدی کرده است. تحقق قسط و عدل در جامعه، به اندازه‌ای اهمیت دارد که خداوند در آیه ۲۵ سوره مبارکه حدید، فلسفه اصلی رسالت پیامبران را اقامه این فریضه حیاتی و اجتماعی و استقرار عدالت و مبارزه با ظلم می‌داند، آن‌جا که می‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...؛ همانا ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنان کتاب و ترازوی تشخیص حق از باطل نازل کردیم تا مردم به عدالت برخیزند.»

پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: عدالت اجتماعی، آرمان بشری در گستره تاریخ است و همه افراد، اعم از مؤمن و کافر، مرد و زن، حتی ستمکار و ستمدیده، خواهان اجرای عدالت هستند و از نقض آن متنفرند.

وی در پاسخ به این پرسش که مؤلفه‌های حکومت مهدوی چیست، گفت: برقراری عدالت و برابری در تمامی زمینه‌ها از جمله اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، از مهم‌ترین ویژگی‌های حکومت مهدوی است. در این دوران، فقر و تبعیض ریشه‌کن خواهد شد و همه افراد از حقوق و فرصت‌های برابر برخوردار خواهند بود. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «هنگامی که قائم(عج) ظهور کند، ثروت را به‌طور عادلانه بین مردم تقسیم می‌کند و فقر و بیچارگی از بین خواهد رفت. هیچ‌کس در آن زمان بر روی زمین گرسنه و برهنه نخواهد بود و همه مردم از رفاه و آسایش برخوردار خواهند شد.» این روایت به یکی از مهم‌ترین ابعاد عدالت در حکومت مهدوی یعنی توزیع عادلانه ثروت اشاره دارد.

استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که در دوران حکومت مهدوی اصل عدالت چگونه رعایت می‌شود، بیان کرد: تأثیر قوانین و مقررات عادلانه در برقراری عدالت فراگیر به قدری روشن است که تحقق عدالت بدون آن امکان‌پذیر نیست، در دوران حکومت مهدوی، اصل عدالت در تمام قوانین رعایت می‌شود. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «اولین دستور عادلانه‌ای که از امام مهدی(عج) صادر می‌شود، این است که نمایندگان اعلام می‌دارند که طواف‌کنندگان مستحبی و کسانی‌که به استلام حجرالاسود مشغول هستند، مطالب را برای حاجیان و ناسکین اعمال تمتع خالی کنند.» این حدیث بیانگر یکی از اقدامات عدالت‌خواهانه امام مهدی(عج) در ابتدای ظهور ایشان است.

شاهرخی اظهار کرد: در حکومت مهدوی، با حاکم شدن ارزش‌های اخلاقی، هیچ ظلم و ستمی روا نخواهد شد و حقوق همه مردم به‌طور کامل رعایت می‌شود. برقراری عدالت فراگیر در پرتو حکومت امام مهدی(عج) نویدبخش آینده‌ای روشن و آرمانی برای بشریت است، امیدی که منتظران واقعی آن حضرت با تلاش و کوشش برای اصلاح خود و جامعه، زمینه‌های تحقق آن را فراهم می‌کنند.

وی تصریح کرد: در نتیجه باید گفت برقراری حکومت عدل مهدوی نیازمند زمینه‌سازی توسط انسان‌هاست؛ ایمان، تقوا، عمل به آموزه‌های دینی، اتحاد، مبارزه با ظلم، تلاش برای اصلاح جامعه، رشد عقلی و آمادگی برای عدالت، وجود قانون و آمادگی ذهنی برای پذیرش عدالت مطلق، از جمله عواملی هستند که در این زمینه‌سازی نقش دارند.

شاهرخی در پایان گفت: این عوامل یکدیگر را تکمیل می‌کنند و هیچ‌کدام به‌تنهایی کافی نیستند، آمادگی انسان‌ها بستر ظهور را فراهم و زمینه را برای اجرای عدالت مطلق در حکومت مهدوی مهیا می‌کند.